KIRIK CAM TEORİSİ
Suçlarla mücadeleyi nasıl başardın?" sorusuna Guiliani'nin cevabı:
"Metruk, bomboş bir bina düşünün. Binanın camlarından biri bile kırık olsa, o camı hemen tamir ettirmezseniz, çok kısa sürede, oradan geçen herkes
bir taş atıp, binanın tüm camlarını kırar. Ben ilk cam kırıldığında
hemen tamir ettirdim.
Bir elektrik direğinin dibine ya da bir binanın köşesine, biri, bir
torba çöp bıraksın. O çöpü hemen oradan kaldırmazsanız, her geçen,
çöpünü oraya bırakır ve çok kısa bir sürede dağlar gibi çöp birikir.
Ben ilk konan çöp torbasını kaldırttım."
Bir sokağın suç bölgesine dönüşme süreci önce tek bir pencere camının
kırılmasıyla başlıyor. Çevreden tepki gelmez ve cam hemen tamir
edilmezse, oradan geçenler o bölgede düzeni sağlayan bir otorite
olmadığını düşünüyor, diğer camları da kırıyor. Ardından daha büyük
suçlar geliyor; bir süre sonra o sokak, polisin giremediği bir
mahalleye dönüşüyor.
Bunu anlayan New York polisi, önce küçük suçların peşine düşmüş.
Metroya bilet almadan binenleri, apartman girişlerini tuvalet olarak
kullananları, kamu malına zarar verenleri, hatta içki şişelerini yola
atanları bile yakalayıp haklarında işlem yapmış.
Polis bu kararlılığıyla "Küçük müçük, bizim için hiç fark etmez; bu
sokağın, metro istasyonunun veya mahallenin suç üreten bir bölge
olmasına izin vermeyeceğiz." demiş.'Kırık Cam Teorisi' ABD'li suç
psikologu Philip Zimbardo'nun 1969'da yaptığı bir deneyden ilham
alarak geliştirilmişti.
Zimbardo, suç oranının yüksek olduğu, yoksul Bronx ve daha yüksek
yaşam standardına sahip Palo Alto bölgelerine birer 1959 model
Oldsmobile bıraktı.
Araçların plakası yoktu, kaputları aralıktı. Ve olup bitenleri gizli
kamerayla izledi.
Bronx'taki otomobil üç gün içinde baştan aşağıya yağmalandı. Diğerine
ise bir hafta boyunca kimse dokunmadı. Ardından Zimbardo ile iki
öğrencisi 'sağ kalan' otomobilin yanına gidip çekiçle kelebek camını
kırdı. Daha ilk darbe indirilmişti ki çevredeki insanlar (zengin
beyazlarda olaya dahil oldu.
Birkaç dakika sonra o otomobil de kullanılmaz hale gelmişti. "Demek ki"
diyordu Zimbardo, "ilk camın kırılmasına ya da çevreyi kirleten ilk
duvar yazısına izin vermemek gerek. Aksi halde kötü gidişatı
engelleyemeyiz.
