Adam, adamdır eğer olmaz
ise bir pulu
Eşek yine eşektir,
atlastan olsa çulu.(La edri)
Dene altını mihenk taşında
Dahi insanı, bir iş başında…
Düşenin dostu olmaz
demişler düşte görürsün,
Sen o zaman dostları, düşte görürsün
Gökten nazire indi sihamı kazasına
Nef'î diliyle uğradı Hakkın
belasına… (Nef’i)
Kendi kendine ettiğin
âdem
Bir yere gelse edemez
âlem.(Adlî)
Güden çoban sürüyü döndürünce ters yöne
Geçmez mi sürüdeki topal koyun en öne.(La edri)
Ayinesi iştir kişinin
lafa bakılmaz
Şahsın görünür, rütbe-i
aklı eserinde.(Ziya Paşa)
Söz bilirsen söyle
senden ibret alsınlar
Söz bilmezsen sükût eyle seni adam sansınlar.
Muradını anlarız ol gamzenin izanımız vardır
Belî söz bilmeyiz, ama biraz irfanımız vardır.(Nedim)
***
Gafletlere, zilletlere, zulmetlere lanet
Sen doğ bize, sen doğ bize ey fecri hakikat (kurtuluş sabahı). (Tevfik
Fikret)
Avazeyi bu âlemde Davud gibi sal
Baki kalan bu kubbede hoş bir sada imiş.(Baki)
Geçme namert
köprüsünden, ko aparsın su seni
Yatma tilki gölgesinde,
ko yesin aslan seni.
(Namertlerin ve tilkilerin mevsimi, bu mevsim.)
Şecaat arz ederken merdi kıpti sirkatin söyler.(Koca Ragıp Paşa)
Cihanda âdem olan bî gam
olmaz
Anınçün bî gam
olan âdem olamaz.(Necati)
(Sözün özü, insan olanda gam, keder eksik olmaz.)
Âdem odur ki adını âlemde andıra
Âlemde ad kalır âdem gelir gider.(Âdem Dede)
Âdeme âdem gerektir, âdem etsin âdemi
Âdem âdem olmayınca netsin âdem âdemi. (Ziya Paşa)
Arif isen bir gül yeter
kokmağa
Cahil isen gir bahçeye, yıkmağa.(La edri)
Muini zalimin dünyada erbabı denaettir
Köpektir, zevk alan sayyad-ı bî insafa hizmetten.(Namık Kemal)
(Zalimlerin dünyadaki yardımcıları alçaktır/İnsafsız zalimlere hizmet
etmekten zevk alanlar köpektir.)
Eylesen tutiyi talimi
edayı kelimat
Sözü insan olur ama, özü
insan olmaz. (Fuzuli)
(Kuşlara söz öğretsen, sözü insan sözü olur ama, özü insan olamaz…)
***
Nâdir bulunur tıynet-i
kâmilde kusûr
Kem-mâyeden eyler ne ki
eylerse zuhûr. (Ragıp Paşa)
(Olgun ve asil insanda hatalar nadiren olur. Ancak, asalet fukaralarından
çıkar, ne çıkarsa.)
Dün öldü, bugün ise,
sanki can çekişmede
Yarın henüz doğmadı,
doğmayacak belki de. (Bisr-i Hafi)
Cümlenin maksûdu, bir amma rivâyet muhtelif (Muhibbi)
(Herkesin istediği aynı, ancak
yolları farklı.)Per aspera ad astra!
